معادله اصلی حسابداری

معادله اصلی حسابداری چیست

در این مقاله به بررسی معادله اصلی حسابداری می پردازیم اجزای معادله حسابداری را به طور کامل شرح می دهیم.

 

معادله اصلی حسابداری چیست؟

 

معادله اصلی حسابداری هسته اصلی و مهم ترین معادله در حوزه حسابداری است . معادله حسابداری  پایه و اساس ارتباط بین تمام حساب ها را شرح می دهد. معادله اساسی حسابداری همچنین نحوه برخورد با تمام حساب ها در زمان ثبت و درک حسابداری را برای مخاطب فراهم می سازد.

فرمول معادله اصلی حسابداری به شرح زیر است:

 

دارایی = بدهی + حقوق مالکانه

 

دارایی = بدهی + حقوق صاحبان سهام

دارایی = بدهی + سرمایه 

 

احتمالا هر سه معادله اصلی حسابداری را در بسیاری از سایت ها و کتاب ها مشاهده کردید .

ولی دقت کنید که معادله اساسی حسابداری "دارایی = بدهی + حقوق مالکانه" صحیح تر و به عنوان فرمول اصلی حسابداری شناخته می شود . سرمایه زیر مجموعه سرفصل حقوق مالکانه است یعنی حقوق مالکانه از اقلام متعددی تشکیل شده است که سرمایه یکی از آنهاست. همچنین حقوق صاحبان سهام هم معادل حقوق مالکانه است اما در فرمت جدید صورت های مالی نمونه ، حقوق صاحبان سهام جای خود را به حقوق مالکانه داده است. به صورت لاتین معادل فرمول اصلی حسابداری به صورت زیر است  :

 

A (Asset) = L (Liabilities) + E (Equity)

 

تا اینجا متوجه می شویم که کل کدینگ حسابداری از سه سرفصل اولیه یعنی دارایی ، بدهی و حقوق مالکانه (حقوق صاحبان سهام) تشکیل شده است و تمام حساب ها در حسابداری و به عبارتی تمام کدینگ های حسابداری جزو همین سه سرفصل هستند. اگر در هر کدام از حساب های زیر مجموعه اقلام سه گانه تغییر به وجود آید آنگاه بر روی حساب یا حساب های اقلام دیگر یا سایر حساب های زیر مجموعه خود همان قلم تغییر حاصل می شود تا همیشه این فرمول و تساوی آن رعایت شود.

 

معادله ترازنامه و معادله حسابداری

 

فرمول معادله حسابداری همان فرمول اصلی حسابداری است و تفاوتی با معادله ترازنامه ندارند . ترازنامه یکی از اجزای صورت های مالی اساسی است. معادله اساسی حسابداری به طور آشکار در الگو و معادله ترازنامه قابل مشاهده است .

مهم تر از اینکه معادله ترازنامه چیست؟ یا سوای تعریف کلیشه ای معادله حسابداری ، درک کردن خود ساختار معادله حسابداری بسیار با اهمیت است. سوال پیش می آید که چرا معادله حسابداری به عنوان شاکله و زیر بنای حسابداری به شمار می رود؟  جواب این سوال ساده است ، شما اگر کمی باهوش باشید و به تمام رویداد های مالی یک شرکت یا کسب و کار توجه کنید، متوجه این موضوع می شوید که هیچ یک از حالت ها و ارتباطات فی ما بین حسابها و سرفصل های حسابداری خارج از این الگو نیست. و همه ی مراودات تجاری و رویدادهای مالی زیر سایه معادله اساسی حسابداری هستند

 

حسابداری دو طرفه یا دوبل در معادله حسابداری

 

معادله حسابداری یک الگو یا ساختار مبتنی بر تراز می باشد که تمام ارزش های تحمیل شده یا کسب شده یک شرکت یا مجموعه را در خود جای می دهد و روابط بین حساب ها و طرفین هر معادله ( با توجه به حسابداری دو طرفه ) را نشان می دهد. حسابداری دو طرفه را نیز برای شرح می دهیم. توجه کنید که هر رویداد مالی از دو طرف اصلی تشکیل می شود. به عبارتی ارزش ها از بین نمی روند بلکه از شکلی به شکل دیگر تبدیل می شوند یا به اصطلاح کد به کد می شود. توجه داشته باشید که اصطلاح دو طرفه صرفا به این منظور نیست که دو طرف از نظر کمی وجود دارد. منظور این است که در فرآیند جا به جایی بین حساب ها یا انتقال ارزش ها 2 موضع در مقابل هم وجود دارد که هر طرف یا موضع می تواند از حساب ها یا کدهای متعددی به طور همزمان تشکیل شده باشد.

برای مثال یک شرکت پول دریافت می کند، پس یک نفر یا افرادی به ما پول داده اند. دقت کنید که یک طرف ما هستیم (یعنی حساب یا سرفصل مربوط به ما)  و در طرف مقابل کسانی که به ما پول داده اند ( یعنی حساب یا سرفصل طرف یا طرف های مقابل که به ما پول داده اند) . یا برای مثال دیگر ، دقت کنید که اگر پول از حساب بانکی شرکت برداشت کنیم و به صندوق واریز کنیم 2 طرف ما یکی بانک شرکت و دیگری صندوق شرکت است.

 

 

ماهیت اجزای اصلی معادله اساسی حسابداری

 

همانطور که گفته شد معادله اساسی حسابداری از 3 قسمت دارایی ، بدهی و حقوق مالکانه (حقوق صاحبان سهام) تشکیل شده است.

 

ماهیت دارایی ها

 

ماهیت سرفصل دارایی ها و حساب های زیر مجموعه آن به طور ذاتی بدهکار است . یعنی در صورت خلق دارایی یا افزایش دارایی ها ، قسمت راست ترازنامه یا حساب T افزایش پیدا می کند و بدهکار می شود و در صورت کاهش دارایی قسمت راست حساب T درگیر می شود و از طریق تاثیر رقم بستانکار مانده بدهکار را کاهش می دهد. پس ماهیت دارایی ها ذاتا بدهکار است و در صورت کاهش آن به مبلغ بستانکار آن از رقم بدهکار کسر می شود

 

ماهیت بدهی ها و ماهیت حقوق صاحبان سهام ( حقوق مالکانه )

 

ماهیت بدهی ها و ماهیت حقوق صاحبان سهام مشابه یکدیگر هستند و به طور ذاتی بستانکار می باشند و بر عکس ماهیت دارایی ها عمل می کنند. یعنی در صورت خلق یک بدهی یا افزایش ح.ص.س(حقوق صاحبان سهام) قسمت چپ حساب T درگیر و بستانکار می شود. و برعکس در صورت کاهش بدهی یا کاهش حقوق صاحبان سهام به دلیل بستانکار بودن ذاتی آنها ، قسمت راست ترازنامه درگیر و بدهکار می شود و در نهایت از مانده بستانکار کم می شود.
حساب T  و ترازنامه از نظر ماهیت، یکسان هستند یعنی طرف راست هر دو آنها از نظر ذات و ماهیت بدهکار است و طرف چپ آنها از نظر ماهیت و ذات حساب ، بستانکار است.

 

به تصویر زیر دقت فرمایید:

 

مثال معادله اساسی حسابداری

یک شرکت با سرمایه اولیه به ارزش 200 میلیون تومان تاسیس می شود و وجه سرمایه را به حساب شرکت واریز می کند.. سپس یک تلفن همراه به ارزش 50 میلیون تومان به طور نسیه خرید می کند. حساب T و مثال معادله اساسی حسابداری آن به صورت زیر می شود:

 

 

 

اگر توانستید فرمول اساسی حسابداری را به درستی درک کنید و ماهیت حساب ها را به خاطر بسپارید به این معنی است که شما یکی از مهم ترین اصول و زیر بنای حسابداری را فرا گرفته اید و با این مقدمه می توانید با آموزش های بیشتر ، مهارت ها و دانش حسابداری خود را افزایش دهید.

 

ماهیت اجزای اصلی معادله اساسی حسابداری

 

همانطور که گفته شد معادله اساسی حسابداری از 3 قسمت دارایی ، بدهی و حقوق مالکانه (حقوق صاحبان سهام) تشکیل شده است.

 

ماهیت دارایی ها

ماهیت سرفصل دارایی ها و حساب های زیر مجموعه آن به طور ذاتی بدهکار است . یعنی در صورت خلق دارایی یا افزایش دارایی ها ، قسمت راست ترازنامه یا حساب T افزایش پیدا می کند و بدهکار می شود و در صورت کاهش دارایی قسمت راست حساب T درگیر می شود و از طریق تاثیر رقم بستانکار مانده بدهکار را کاهش می دهد. پس ماهیت دارایی ها ذاتا بدهکار است و در صورت کاهش آن به مبلغ بستانکار آن از رقم بدهکار کسر می شود.

 

ماهیت بدهی ها و ماهیت حقوق صاحبان سهام ( حقوق مالکانه )

 

ماهیت بدهی ها و ماهیت حقوق صاحبان سهام مشابه یکدیگر هستند و به طور ذاتی بستانکار می باشند و بر عکس ماهیت دارایی ها عمل می کنند. یعنی در صورت خلق یک بدهی یا افزایش ح.ص.س(حقوق صاحبان سهام) قسمت چپ حساب T درگیر و بستانکار می شود. و برعکس در صورت کاهش بدهی یا کاهش حقوق صاحبان سهام به دلیل بستانکار بودن ذاتی آنها ، قسمت راست ترازنامه درگیر و بدهکار می شود و در نهایت از مانده بستانکار کم می شود.

حساب T و ترازنامه از نظر ماهیت، یکسان هستند یعنی طرف راست هر دو آنها از نظر ذات و ماهیت بدهکار است و طرف چپ آنها از نظر ماهیت و ذات حساب ، بستانکار است.

به تصویر زیر دقت فرمایید:

 

مثال معادله اساسی حسابداری

یک شرکت با سرمایه اولیه به ارزش 200 میلیون تومان تاسیس می شود و وجه سرمایه را به حساب شرکت واریز می کند.. سپس یک تلفن همراه به ارزش 50 میلیون تومان به طور نسیه خرید می کند. حساب T و مثال معادله اساسی حسابداری آن به صورت زیر می شود:

 

 

اگر توانستید فرمول اساسی حسابداری را به درستی درک کنید و ماهیت حساب ها را به خاطر بسپارید به این معنی است که شما یکی از مهم ترین اصول و زیر بنای حسابداری را فرا گرفته اید و با این مقدمه می توانید با آموزش های بیشتر ، مهارت ها و دانش حسابداری خود را افزایش دهید.